Televizyon ve internetin olmadığı zamanlarda insanların eğlence amacıyla düzenledikleri tiyatro, günümüzde de hâlâ sevilen ve izlenilen bir sanattır. Geçmişten bu yana pek çok sanatçı, gösteriler yazarak seyirciler ile bu gösteriyi buluşturmaktadır. Tiyatro sanatı güçlü bir geçmişe sahiptir. Bu yazıda tiyatroya dair merak ettiklerinize yanıt bulacağız. 

Tiyatro Nedir?

Tiyatro, olayların, durumların veya oluşturulan metinlerin, oyuncular aracılığıyla sahnede canlandırılmasına verilen isimdir. Canlandırma esnasında metne bağlı kalındığından hem edebi türlerin hem de güzel sanatların içerisine dahil edilir. Tiyatroların pek çoğu sahnede canlandırılmak üzere yazılsa da okunmak için yazılmış olan eserler nadir de olsa bulunur. 

Tiyatroda canlandırılan olaylar dramatik metinlerden oluşur. Bu metinler, olay, yer, zaman ve kişilerden oluşur. Tiyatroyu ilgi çekici hale getiren unsurlar da metinlere eklenir. Tiyatroya eklenen çatışmalar, izleyicilerde merak duygusunu uyandıran önemli etkenlerdir. Bu çatışmaya farklı kişilikler ve değerler eşlik ederek tiyatro oyunu bir sonuca bağlanır. 

Tiyatroda önemli olan bir diğer unsur da mekandır. Oyuncular, sahneyi, oynadıkları oyun ile uyumlu hale getirmek için çeşitli objeler kullanır. Dekor edilen sahneler, pek çok farklı sahnenin oluşması için ortam hazırlar. 

Tiyatro türleri, metinlerin konusuna, konuyu işleyiş biçimine göre üçe ayrılır. Bunlar, dram, komedi ve trajedidir. Her tiyatro türünde hayatın farklı yönleri ele alınır. Trajedi türü, tarihten esinlenerek yazılır. Amacı ise seyircilere hayattan bir ders vermektir. Komedi, hayatın gülünç yönlerini ele alan bir tiyatro türüdür. Dram ise bu iki türün özelliğini de kendi içine alarak hayatın tüm yönlerini seyirciler ile buluşturur. 

Tiyatro İlk Ne Zaman Ortaya Çıkmıştır?

Tiyatro sanatının temelleri çok eski tarihlere dayanıyor. Yapılan ilk tiyatro gösterisi, Yunan Tanrısı Dionysos adına yapılan dinsel törenlerdir. MÖ 534 yılında Atina şehrinde ilk tiyatro gösterisi yapılmıştır. Antik çağda tiyatro sadece üst sınıfın gidebileceği özel etkinliklerdi. Yunan Tanrısı Dionysos'u onurlandıracak kişi özel olarak seçilir ve bu kişi özel oyunlar sergilerdi.

Antik Çağ'da tiyatro gösterisi yapan kişiler üst sınıflardan seçilmekteydi. Tanrı adına gösteri düzenleyen kişi, sosyal statüsünü arttırma şansı bulurdu. Kişinin hazırladığı gösteriler, amfi tiyatro adı verilen sahnelerde canlandırıldı. 

Ülkemizde de tiyatroların yapıldığı amfitiyatrolar mevcuttur. Eski çağlarda tiyatroya önem verildiği, bu amfitiyatroların büyüklüğü ile anlaşılmaktadır. Büyük bir seyirci kitlesi, burada düzenlenen oyunları izlemek için toplanır ve gösterileri merak içinde izlerdi. 

Eski dönemlerde, günümüzde olduğu gibi maske veya kostüm bulunmazdı. Tiyatro gösterisi yapan kişiler ellerinde tuttukları maskeleri kullanırdı. Ağlayan ve gülen yüz maskeleri bu dönemlerden günümüze kadar gelerek tiyatronun sembolü olarak karşımıza çıkar.  

Tiyatronun Özellikleri Nelerdir?

• Tiyatro sanatını diğer sanat türlerinden ayıran özelliklerden biri de gösterime dayalı olmasıdır. Şiir, roman ve hikaye gibi edebi eser olmasına rağmen sadece okunmak için değil göstermek için yazılan eserlerdir. 
• Ülkemizde Tanzimat döneminden önce meddah, Karagöz ve orta oyunu olarak tiyatro gösterileri sergilenmiştir. 
• Modern anlamda tiyatro gösterileri, Tanzimat döneminden sonra başlamıştır. 
• Namık Kemal, Direktör Ali Bey, Ahmet Vefik Paşa gibi önemli sanatçılar, tiyatro sanatına yönelik çalışmalar yapmıştır. 
•  İlk Türk tiyatro eseri, 1859'da Şinasi tarafından yazılan Şair Evlenmesi'dir. 
• Tanzimat'ın ikinci döneminden sonra tiyatro sanatında gerileme meydana gelmiştir. Servet-i Fünun ve Fecr-i Ati döneminde duran tiyatro, Cumhuriyet döneminde gelişerek günümüzdeki önemine ulaşmıştır. 

Tiyatro Terimleri Nelerdir?

Tiyatro terimlerini bilmek, tiyatro sanatını yakından tanımamıza yardımcı olur. Tiyatro sanatında kullanılan pek çok terim bulunur. Gelin bu terimlere hep birlikte göz atalım. 

• Adaptasyon: yabancı dilde yazılmış eserleri, yerli adlar kullanarak yeniden düzenleme veya çevirme işlemine denir. 
• Aktör: Erkek tiyatro sanatçılarına verilen isimdir. 
• Aktris: Kadın tiyatro sanatçılarına verilen isimdir. 
• Dekor: Tiyatro gösterimi sırasında sahne değiştirmek için kullanılan nesnelere denir. 
• Bale: Dans ve ritmik hareketler ile yapılan müzikli gösterilerdir. 
• Doğaçlama: Oyuncuların yazılan metne bağlı kalmadan içinden geldiği gibi konuşmasına verilen isimdir. 
• Diyalog: Oyunlarda iki veya daha fazla kişinin konuşmasına denir. 
• Dram: Hayatın acılı yanlarının metne uyarlanarak, izleyicilere sunulduğu gösterilerdir. 
• Dublaj: Yabancı dilde yazılmış olan eserlerin çevirisinin yapılması ve uyarlanmasıdır. 
• Entrik unsur: Yazılan tiyatro metinlerinin izleyicilerde merak uyandıracak şekilde olmasına verilen isimdir. 
• Meddah: Taklitler yaparak insanları güldüren ve hikayeler anlatan kişilere denir.